زردی نوزاد چیست؟ + اطلاعات جامع درباره زردی | علل، پیشگیری، درمان

افزایش بیلی روبین، علت زردی نوزاد

بیلی روبین (Bilirubin) ماده زردرنگی است که بدن انسان هنگام تجزیه گلبول‌های قرمز خون ایجاد می‌کند. همان‌طور که می‌دانید، بدن نحیف و ضعیف نوزاد در روزهای اولیه تولد، در تجزیه و دفع بیلی روبین از خون خود ناتوان بوده که این امر باعث می‌شود تا این ماده زردرنگ در خون فرشته ناز شما انباشت شود. دلیل زردی نوزاد در واقع همین انباشت بیلی روبین در بدن نوزادان دل‌بند ما است.

زمانی که باردار هستید، کبد مادر بیلی روبین را برای نوزاد حذف می‌کند اما پس از تولد، کبد فرزند باید شروع به دفع بیلی روبین خون کند.

وقتی کبد نوزاد به اندازه کافی رشد نکرده باشد، نمی‌تواند از شر بیلی روبین خلاص شود و زردی فیزیولوژیکی رخ می‌دهد، در این هنگام بیلی روبین خون که دفع نشده در روز دوم یا سوم زندگی نوزاد، علائم زردی را به مرور پدیدار می‌کند.

گاهی اوقات، بیماری‌های زمینه‌ای خون و کبد می‌تواند باعث زردی در نوزادان شود. زردی ناشی از کم‌کاری تیروئید و زردی ناشی از شیر مادر نیز از انواع زردی نوزاد است که می‌توانند در برخی از موارد رخ بدهند.

در این موارد، زردی اغلب خیلی زودتر یا دیرتر از شکل رایج‌ ظاهر می‌شود. در ادامه به طور خلاصه به بیماری‌ها یا شرایطی که می توانند باعث زردی شوند اشاره کرده‌ایم که مفصلاً در مقاله “انواع زردی نوزاد”، آن‌ها را شرح داده‌ایم:

• ناسازگاری های گروه خونی رزوس (Rh)

تعداد کمی از نوزادان گروه‌های خونی متفاوتی نسبت به مادران خود دارند. این عدم تطابق می تواند منجر به تجزیه سریع‌تر گلبول‌های قرمز خون شود؛ در نتیجه نوزاد کم خون به دنیا می‌آید و چند ساعت پس از تولد دچار زردی شدید می‌شود.

• مشکل در کبد

اگر کودک عفونتی مانند هپاتیت یا بیماری مانند فیبروز کیستیک دارد که بر کبد تأثیر می‌گذارد، باعث بوجود آمدن مشکل می‌شود.

• مشکل در گلبول های قرمز خون نوزاد

کوچک‌تر از حد طبیعی بودن بر اساس تعداد هفته‌هایی که نوزادان در رحم مادرشان بوده‌اند باعث می‌شود برخی از آن‌ها تعداد زیادی گلبول قرمز داشته باشند.

• بیماری ژنتیکی مانند کمبود G6PD

G6PD آنزیمی است که به گلبول‌های قرمز کمک می‌کند تا به‌درستی کار کنند، زمانی که بدن شما به‌اندازه کافی از این آنزیم نداشته باشد، این وضعیت رخ می‌دهد.

• عفونت مانند سپسیس

سپسیس یا پَلَشت‌خونی نوعی التهاب است که کل بدن نوزاد را در بر می‌گیرد و به‌دلیل عفونت پیش می‌آید. علائم و نشانه‌های این بیماری شامل تب، افزایش تپش قلب، افزایش میزان تنفس است.

• کبودی در بدو تولد

کبودی زمانی اتفاق می افتد که خون از رگ نشت کند. گاهی اوقات نوزادان هنگام زایمان دچار کبودی می‌شوند. هنگامی که کبودی‌های بزرگ بهبود می‌یابند، سطح بیلی روبین ممکن است افزایش یابد.

• نوزادان نارس

نوزاد نارس نوزادی است که خیلی زود و قبل از هفته 38 بارداری به دنیا آمده باشد. بیش از سایرین به زردی مبتلا می شود زیرا ممکن است کبد او به طور کامل رشد نکرده باشد.

• نوزادانی که به خوبی شیر تغذیه نمی‌کنند

زمانی که نوزاد گرسنه است، به او شیر دهید. زمان گرسنگی اکثر نوزادان هر 2 تا 3 ساعت یک‌بار (حدود 8 تا 12 بار) در روز است. تغذیه با شیر، اغلب به پایین نگه‌داشتن سطح بیلی‌روبین کودک شما کمک می‌کند.

• نوزادان با اصالت آسیای شرقی

طبق تحقیقات انجام شده نوزادانی که با نژاد آسیای شرقی متولد می‌شوند، بیشتر در معرض بیماری زردی نوزاد قرار دارند.

• کم خونی همولیتیک

در این حالت مغز استخوان قادر نیست با سرعت کافی گلبول‌های قرمز جدید تولید کند تا جایگزین گلبول‌های قرمز تخریب‌شده شوند؛ درنتیجه این کم‌خونی ایجاد می‌شود.

• کم‌کاری تیروئید

این نوع از زردی به طور مستقل و با عنوان “زردی ناشی از تیروئید” شناخته نمی‌شود؛ اما از آن‌جایی که این غده وظیفه سوخت و ساز بدن را عهده‌دار است، می‌تواند در درمان یا بروز زردی نقش داشته باشد.

• زردی ناشی از فاویسم

نوعی کم‌خونی همولیتیک است که پیش‌تر به آن اشاره کرده‌ایم و در نوزادانی رخ می‌دهد که کمبود آنزیم (G6PD) دارند. می‌تواند بر اثر قرار گرفتن در معرض مواد اکسیدان یا تجمع هموگلوبین در خون نیز جلوه‌گر شود.

زردی به ندرت توسط شرایط زیر ایجاد می‌شود

• هپاتیت نوزادی (التهاب کبد)

برخی از ویروس‌هایی که می‌توانند باعث هپاتیت در نوزادان شوند عبارت‌اند از سیتومگالوویروس، سرخجه (سرخچه)، و هپاتیت B ،A و C معمولا نمی‌توان ویروس خاصی را که باعث هپاتیت نوزادی می‌شود، شناسایی کرد. نوزادان مبتلا به هپاتیت نوزادی ممکن است قبل از تولد، در رحم یا در ماه اول زندگی در معرض عفونت ویروسی قرار گرفته باشند.

• گالاکتوزمی

گالاکتوز یک قند شیر است. این اختلال نادر زمانی رخ می دهد که کودک فاقد آنزیم مورد نیاز برای تجزیه گالاکتوز باشد. سطوح بالای قند شیر می تواند به کبد آسیب برساند (باعث التهاب و زخم می‌شود) و در ابتدا به صورت زردی ظاهر می‌شود.

• آترزی صفراوی

در آترزی صفراوی، مجاری دفع بیلی روبین به دلایل ناشناخته مسدود، تخریب شده یا رشد نکرده‌اند. بدون مجاری صفراوی، بیلی روبین در کبد انباشته می‌شود و علائم زردی ایجاد می‌کند و مدفوع نوزاد همیشه بسیار رنگ‌پریده است.

علائم زردی نوزاد

هنگامی که نوزاد زردی دارد، معمولاً ابتدا رنگ زرد روی صورت او ظاهر می‌شود. سفیدی چشم و زیر زبان کودک شما ممکن است زرد به نظر برسد. با افزایش سطح بیلی روبین، زردی ممکن است به سینه، شکم، بازوها و پاهای کودک شما منتقل شود. شما می‌توانید نوزاد خود را در شرایط نوری خوب، ترجیحا در نور طبیعی روز معاینه کنید.

تشخیص زردی در کودکانی با پوست تیره دشوارتر است اما همچنان باید بتوانید از روی رنگ چشم و زیر زبان نوزادتان تشخیص دهید که زردی دارد یا خیر.

برای بررسی زردی نوزاد، به آرامی روی پیشانی یا بینی کودک خود فشار دهید. اگر پوست در جایی که فشار داده اید زرد به نظر می‌رسد، احتمالاً نوزاد شما زردی خفیف دارد. اگر نوزاد شما زردی ندارد، رنگ پوست باید برای لحظه ای کمی روشن‌تر از رنگ طبیعی خود به نظر برسد.

علائم یا نشانه‌های زیر ممکن است نشان‌دهنده زردی شدید یا عوارض ناشی از بیلی روبین اضافی باشد. اگر هر کدام از علائم زیر را در کودک خود مشاهده کردید با پزشک خود تماس بگیرید:

• ‌رنگ زرد در پوست که معمولا ابتدا در صورت و پوست سر ظاهر می‌شود
• ته رنگ زرد در قسمت‌های سفید چشم (صلبیه)
• گسترش رنگ زرد به پوست بدن (در زردی متوسط)
• زرد شدن کف دست و پا (در زردی شدید)
• خواب آلودگی غیرمعمول
• مدفوع روشن و ادرار تیره
• کودک شما بی حال یا بیمار به نظر می‌رسد یا به سختی بیدار می‌شود
• کودک شما وزن اضافه نمی‌کند یا بد تغذیه می‌کند
• کودک شما با صدای بلند گریه می‌کند
• در شیردهی یا مکیدن از شیشه شیر مشکل دارد
• پوشک خیس یا کثیف خیلی کمی دارد
• بدن قوس دار (سر و گردن یا پاشنه پا خم به عقب و بدن به جلو)
• حرکات عجیب چشم

این‌ها ممکن است علائم هشداردهنده سطوح بالای بیلی روبین باشند که برای جلوگیری از ابتلا به کرن ایکتروس نیاز به درمان سریع دارند. کرن ایکتروس آسیب مغزی است که در اثر سطوح بالای بیلی روبین ایجاد می‌شود.

تشخیص زردی نوزاد توسط پزشک

پس از اینکه علائم زردی نوزاد را در فرزندتان پیدا کردید، ابتدا باید آرامش خودتان را حفظ کنید سپس به پزشک متخصص مراجعه کنید تا با روش‌های تشخیص زردی نوزاد از وجود بیماری مطلع شوید.

به‌طور معمول دو روش اصلی برای تشخیص زردی نوزاد توسط پزشکان وجود دارد:

دستگاه بیلی روبین متر:

این دستگاه که ابزار کوچکی در عرصه‌ی پزشکی است، با دقت و کارایی بالا، برای سنجش مقدار بیلی روبین خون کودکان و زردی نوزادان مورد استفاده قرار می‌گیرد. با وجود دستگاه سنجش بیلی روبین دیگر نیازی به نمونه گیری خون از نوزاد نیست.

آزمایش خون:

برای اندازه گیری مقدار بیلی روبین کودک، از نمونه‌های خون نوزاد استفاده می‌کنند و معمولا از پاشنه پا این آزمایش انجام می‌شود.

انواع مختلف زردی نوزاد چیست؟

از “انواع زردی نوزاد”، دو نوع زردی متفاوت از بقیه در نوزادان ممکن است بوجود بیاید.

یرقان شیردهی

زردی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند بیشتر از نوزادانی است که با شیر خشک تغذیه می‌شوند. زردی شیردهی اغلب در هفته اول زندگی کودک شما رخ می‌دهد. این زمانی اتفاق می‌افتد که کودک شما به اندازه کافی شیر مادر دریافت نمی‌کند. این می‌تواند به دلیل مشکلات شیردهی رخ دهد. زردی شیردهی ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا از بین برود.

زردی شیر مادر

زردی شیر مادر با زردی شیردهی متفاوت است. مواد موجود در شیر مادر می‌تواند بر نحوه تجزیه بیلی روبین توسط کبد کودک تأثیر بگذارد. این می‌تواند باعث تجمع بیلی روبین شود. زردی شیر مادر ممکن است بعد از هفته اول زندگی کودک شما ظاهر شود و ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد تا از بین برود.

درجه زردی نوزادان

معمولا درجه زردی باتوجه‌به سن، وزن و شرایط نوزاد تعیین شده و می‌تواند متغیر باشد.

اما به طور معمول اگر عدد زردی نوزاد کمتر از 8 برای نوزاد تا 4 روزگی باشد، یعنی کودک در وضعیت مناسبی قرار دارد ولی اگر درجه روی عدد 10 و بالاتر برود یعنی کودک مبتلا به زردی خفیف شده است و بهتر است که اقدام به درمان زردی نوزاد کنید.

زردی شدید عددی در بازه 12 تا 25 را داراست که 25 شدید ترین نوع زردی در نوزادان می‌باشد.

عوارض و عوامل خطر زردی نوزاد

اشاره کردیم که زردی اگرچه بیماری متداولی است اما اگر به آن بی‌توجهی بشود یا اقدام برای درمان آن صورت نگیرد باعث بروز عوارض خطرناکی برای نوزاد می‌شود.

انسفالوپاتی بیلی روبین حاد

بیلی روبین برای سلول‌های مغز سمی است. اگر نوزادی زردی شدید داشته باشد، خطر عبور بیلی روبین به مغز وجود دارد، وضعیتی به نام آنسفالوپاتی بیلی روبین حاد به‌وجود می‌آید. درمان به موقع ممکن است از آسیب قابل توجه و پایدار جلوگیری کند.

علائم آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین در نوزاد مبتلا به زردی عبارتند از:

• بی‌حوصلگی
• مشکل در بیدار شدن
• گریه با صدای بلند
• مکیدن یا تغذیه ضعیف
• قوس گردن و بدن به سمت عقب
• تب
• کرنیکتروس

کرن ایکتروس

کرن ایکتروس سندرمی است که اگر آنسفالوپاتی بیلی روبین حاد باعث آسیب دائمی به مغز شود رخ می‌دهد. کرنیکتروس ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• حرکات غیر ارادی و کنترل نشده (فلج مغزی آتتوئید)
• نگاه دائمی به سمت بالا
• از دست دادن شنوایی
• رشد نامناسب مینای دندان
• مشکلات بینایی
• ناتوانی‌های ذهنی

سندرم نوزاد برنز

اصطلاح سندرم نوزاد برنز برای توصیف نوزادانی بکار برده می‌شود که در حین فتوتراپی دچار تغییر رنگ پوست و ادرار به قهوه‌ای مایل به خاکستری می‌شوند. اگرچه منبع دقیق رنگدانه ایجاد کننده مشخص نیست. این سندرم معمولاً 1 تا 7 روز پس از شروع فتوتراپی شروع می‌شود و به تدریج طی چند هفته پس از قطع فتوتراپی برطرف می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

سوالی که برای هر پدر و مادری که فرزندشان درگیر زردی شده است پیش می‌آید این است که زردی نوزاد تا چند روزگی خطرناک است؟

زردی معمولاً در طی 2 هفته در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند از بین می‌رود. در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند ممکن است بیش از 2 تا 3 هفته طول بکشد. اگر زردی نوزاد بیش از 3 هفته طول کشید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

نوزاد شما باید بین روز سوم تا هفتم پس از تولد، زمانی که سطح بیلی روبین به اوج خود می‌رسد، از نظر زردی معاینه شود. اگر نوزاد شما زودتر از 72 ساعت پس از تولد ترخیص شد، برای بررسی زردی در عرض دو روز پس از ترخیص ضروری است که قرار معاینه بعدی تعیین شود.

زردی آنلاین توصیه می‌کند که زردی نوزادان در طول معاینات پزشکی حداقل هر 8 تا 12 ساعت یک‌بار در بیمارستان معاینه شود.

جلوگیری از زردی نوزاد

زردی در نوزادان طبیعی است و معمولا قابل پیشگیری قطعی نیست. اما شما می‌توانید با تغذیه مکرر نوزاد، خطر ابتلا به زردی شدید را کاهش دهید. تغذیه مکرر، حرکات منظم روده را تحریک کرده و به دفع بیلی روبین کمک می‌کند.

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند باید روزی 8 تا 12 بار در چند روز اول زندگی خود شیر بخورند. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند معمولاً باید حدود 30 تا 60 میلی لیتر شیر خشک در هر 2 الی 3 ساعت طول هفته اول مصرف کنند.

درمان زردی نوزاد

اکثر نوزادانی که بعد از هفته 38 ام بارداری متولد می‌شوند نیازی به درمان زردی ندارند و به‌ندرت سطح بالای بیلی روبین خون می‌تواند نوزاد تازه‌ متولدشده بعدازاین تعداد هفته را در معرض خطر آسیب مغزی قرار دهد.

اگر نوزاد شما زردی خفیف داشته باشد، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که به نوزاد خود بیشتر شیر بدهید تا دفع بیشتری داشته باشد. این کار به خلاص شدن از شر بیلی روبین خون کمک می‌کند.

اگر نوزاد شما زردی شدیدتر داشته باشد، ممکن است به درمان‌های زیر نیاز داشته باشد:

• درمان با دستگاه فتوتراپی (نور درمانی)

با استفاده از دستگاه زردی نوزاد کودک شما زیر نورهای خاصی قرار می‌گیرد که به بدن او کمک می‌کند بیلی روبین را به شکلی تبدیل کند که بتواند از طریق ادرار از شر آن خلاص شود. فتوتراپی را می‌توان در بیمارستان یا در خانه انجام داد و برای کودک شما بی‌خطر است.

بهترین دستگاه زردی نوزاد و ویژگی های آن، مبحث مهمی است که زردی آنلاین علاوه بر راهنمایی شما، بهترین و متنوع ترین دستگاه‌ها را برای اجاره در نقاط مختلف تهران در اختیار شما قرار داده و با پشتیبانی 24 ساعته آماده رفع مشکلات شماست.

• انتقال خون

اگر فتوتراپی جواب نمی‌دهد و سطح بیلی روبین کودک شما هنوز بسیار بالا است، ممکن است نوزاد به انتقال خون نیاز داشته باشد. تزریق و جایگزین کردن خون نوزاد با خون تازه در مقادیر کم، بیلی روبین را از بین می‌برد.

• ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg)

اگر شما و نوزادتان گروه‌های خونی متفاوتی دارید، این روش آنتی‌بادی‌های موثر بر گلبول‌های قرمز خون را غیر فعال کرده و موجب کاهش نیاز به انتقال خون در نوزادان می‌شود.

• طب سنتی

طب سنتی از قدیم برای درمان بیماری‌های مختلف مانند زردی نوزادان، گیاهان دارویی را پیشنهاد می‌دهد. از روش‌های توصیه شده در طب سنتی برای درمان زردی نوزاد می‌توان به استفاده از ترنجبین، شیر خشت، آب انار و … اشاره کرد.

همچنین برای رفع زردی نوزاد مادران شیرده باید به صورت روزانه چند مرتبه عرق کاسنی، عرق شاه‌تره یا عرق بید بخورند.

• قطره داروی زردی نوزاد (بیلی ناستر)

قطره بیلی ناستر چیست؟ این قطره یکی از موثر ترین روش های درمان زردی نوزاد است. با استفاده از این دارو به همراه دستگاه نور درمانی روند کاهش زردی بهبود پیدا می‌کند. (البته باید توجه داشته باشید حتما تحت تجویز و نظارت پزشک متخصص باید این دارو مصرف شود.)

درمان بیماری‌های نادری که باعث زردی می‌شوند

• کم خونی همولیتیک

درمان کم خونی همولیتیک بستگی به علت آن دارد. به عنوان مثال، درمان کم خونی همولیتیک ناشی از عفونت مالاریا، شامل داروهای ضد مالاریا است.

• هپاتیت نوزادی

درمان پزشکی خاصی وجود ندارد. گزینه‌های درمان ممکن است شامل مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی یا دارویی برای بهبود جریان بیلی روبین از طریق مجاری صفراوی باشد.

• گالاکتوزمی

درمان اصلی این است که مطمئن شوید رژیم غذایی کودک حاوی گالاکتوز یا لاکتوز (یک قند شیر دیگر) نیست. به‌طور معمول، این به معنای توقف شیردهی و استفاده از شیر خشک است.

• آترزی صفراوی

درمان شامل جراحی برای اتصال بخشی از کبد به روده (روده باریک) است تا به بیلی روبین و سایر مواد اجازه تخلیه موثر داده شود.

سوالات متداول درباره زردی

زردی در نوزادان چقدر طول می کشد؟

زردی در نوزادان طبیعی است و معمولاً در روز دوم یا سوم زندگی آن‌ها ایجاد می‌شود. در نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند، زردی معمولا در عرض دو هفته خود به خود از بین می‌رود. در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، زردی می‌تواند یک ماه یا بیشتر طول بکشد. به طور کلی در پاسخ به سؤال “زردی نوزاد چقدر طول میکشد؟”، می‌توان گفت که بسته به نوع زردی که نوزاد دچار آن شده است، می‌تواند از دو روز تا یک ماه به طول بینجامد.

طلا برای زردی نوزاد مفید است؟

در هیچ متد و روشی، “تاثیر طلا بر زردی نوزاد” رد یا پذیرفته نشده است. در نظر داشته باشید که روش‌هایی که می‌شنوید و عجیب به‌نظر می‌آیند، اولویت بسیار کمتری نسبت به روش‌های ثابت شده و معتبر خواهند داشت.

زردی بزرگسالان چقدر طول میکشد؟

بله درست شنیده‌اید! زردی در بزرگسالان نیز احتمال رخ دادن دارد. اما با توجه به ایمنی بالاتر بدن بزرگسالان و تحمل بالاتر در جذب دارو و مواد غذایی، درمان زردی در بزرگسالان خیلی طول نکشیده و در عرض دوره‌ای کوتاه درمان خواهد شد.

دستگاه زردی نوزاد سریع ترین راه درمان زردی نوزاد

زردی نوزاد که از شایع ترین بیماری‌ها در این سنین کودکان است، همواره راهکارهای زیادی برای درمان وجود دارد که ما سعی کردیم جامع‌ترین مطلب را برای شما عزیزان فراهم کرده باشیم.

زمانی که در فرزندتان هرگونه علائمی از زردی مشاهده کردید، نگران نباشید و آرامش خودتان را حفظ کنید.

سریع ترین راه و روش درمان زردی نوزاد، اجاره دستگاه فتوتراپی (نوردرمانی) است. شما میتوانید با اجاره دستگاه فتوتراپی به بهترین شکل ممکن و با قیمتی مناسب، خیال خود را از درمان زردی کمتر از ۱۰ روز، راحت نمایید. 

 تیم زردی آنلاین با سابقه‌ای درخشان و پشتیبانی 24 ساعته در خدمت شما عزیزان است تا با راهنمایی و اجاره دستگاه زردی نوزاد در تهران و اجاره دستگاه زردی در کرج، به درمان زردی فرزند دلبندتان کمک کرده باشد.

در آخر اگر در این زمینه تجربه یا پیشنهادی دارید می‌توانید در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.